Auteur: Tanny Dobbelaar

Boek: Schrijven met Montaigne

Schrijven met Montaigne

De zestiende eeuwse filosoof Michel de Montaigne kijkt op een speciale manier naar zichzelf en naar de wereld. Hij schrijft ‘vanuit zichzelf’, maar is bepaald geen navelstaarder.

Ook is hij een scepticus pur sang. Absolute stellingen vindt hij onhoudbaar. Vanuit die visie ontwikkelt hij zijn probeersels tot een genre dat nog steeds levendig is: het filosofische essay, waarin de schrijver op strikt persoonlijke wijze en met grote eerlijkheid onderwerpen behandelt die een breed publiek aanspreken. In Schrijven met Montaigne laat Tanny Dobbelaar zien hoe je, in navolging van Montaigne, je gedachten op papier kunt zetten zonder te blijven hangen in persoonlijke bekentenissen of in flauwe algemeenheden. Dit boek biedt zowel een inleiding op de filosofische aspecten van Montaignes schrijversschap als ook praktische vingerwijzingen voor wie zelf schrijven wil.

Uitgeverij Ambo/Anthos, 2005

De jurkjes van Tomoko Mukaiyama


Wonderschoon, deze installatie van 12.000 witte zijden jurkjes. Een kathedraal van jurkjes, stuk voor stuk in patronen vastgeknoopt. Je sluipt op kousenvoeten door gangetjes van jurken en komt dan terecht in een koepel, eveneens van jurkjes. Je krijgt pijn in je nek, van pure bewondering.

De installatie is het werk van de Japanse musicus en kunstenares Tomoko Mukaiyama. Met behulp van Japanse architectuurstudenten zijn de gangen en koepels ontworpen. Drie weken lang hebben haar medewerkers de jurkjes aan de netten vastgeknoopt. Hij was in 2010 te zien in het Groningse Kruithuis.

Komrij over schrijven

‘Ja, God, wil je echt weten hoe dat bij mij toegaat? Pijn, kleine drukkingen hier en daar, nerveuze uitstulpingen, koudwaterkoorts.’

‘Ik schrap niet zoveel, want ik ben niet iemand die maar wat neerschrijft. Ik schraap het zorgvuldig, moeizaam en spaarzaam uit mijn hersens tevoorschijn.’

”Soms zit ik een dag te mieren over één alinea, en soms zie ik in een seconde een hele ontknoping. Jammer dat het laatste zo zelden voorkomt.’

Contacten

Ik werk graag samen met collegaschrijvers, trainers, vormgevers, kunstenaars, fotografen. Hieronder een selectie van mensen die ik van harte kan aanbevelen!

Met Nicole Baars heb ik in het afgelopen jaar een trainingsproject in een grote organisatie opgezet en uitgevoerd. Dat is me erg goed bevallen.

Adrienne Norman is kunstenaar met als specialisatie portretfotografie. Met haar realiseerde ik Heftig Vel.
Ook schreef ik teksten bij haar foto’s van Amerikaanse vrouwen. Die werden gepubliceerd in Vrij Nederland.

Hellen Kooijman is journalist en radioprogrammamaker. Ik begeleidde haar boek Als het maar gezond is en assisteerde bij enkele van haar radiodocumentaires.

Erik van Gameren is infographics redacteur bij NRC Handelsblad en ontwerper van deze site. Ik beveel zijn combinatie van denkkracht en creativiteit van harte aan!

Met Jolet Plomp schreef ik ooit een boekje voor uitgeverij Thema. Sindsdien vraag ik haar vaak om commentaar op  mijn projecten.

Met Leonie van den Schoor werk ik vanaf 1992 samen, eerst in de maatschap Stuk Producties, tegenwoordig in losse projecten.

Ook Marjan Slob was ooit maat van Stuk Producties, dat toen nog Persbureau Stuk heette. Met Marjan studeerde ik af in de filosofie. Tegenwoordig geven we samen trainingen. We ontwikkelen graag nieuwe, grootse plannen.

Monica Soeting ken ik van de tijd dat ze hoofdredacteur was van Surplus, later hoofdredacteur van Biografie Bulletin. Als redacteur, eerst van uitgeverij Atlas, daarna van Ambo Anthos heeft ze me zeer gestimuleerd bij het schrijven van mijn Montaigne-boek. En nog steeds denkt ze enorm mee als ik weer eens een vaag plannetje heb. Ik gun iedereen zo’n meedenker!

Opdrachtgevers

[Dit is een onvolledige opsomming, in alfabetische volgorde]

Academie van Bouwkunst Amsterdam
Tot 2006 heb ik studenten landschapsarchitectuur, stedenbouw en architectuur leren onderzoeken en schrijven. Ik coördineerde een groep docenten en heb een handleiding voor twee cursussen geschreven.

Academie van Bouwkunst Groningen
Aan studenten architectuur gaf ik les in het schrijven van plantoelichtingen en korte essays. Ook gaf ik workshops aan studenten die beginnen hun afstudeerontwerp (2007-2014).

Ambo Anthos
Boek: Schrijven met Montaigne (2005)
Boek: Familieverhalen. De kunst van het schrijven over je naasten (2011)

De Baak
Incidenteel geef ik trainingen aan opdrachtgevers van De Baak.

Boom
Eindredacteur van Krisis, tijdschrift voor filosofie (1997-1999).

Elsevier Gezondheidszorg
Boek: Heftig vel (2002, uitverkocht).

Filosofie Magazine
Incidenteel publiceer ik hierin een artikel of recensie.

Gemeente Utrecht
Drie jaar lang, tot 1996, een tweewekelijks magazine voor inwoners van Utrecht (met Marjan Slob en Leonie van den Schoor).

Hogeschool Utrecht
Trainingen essay schrijven voor het Seminarium voor Orthopedagogiek.

Humanist
(van 1993-2000) Interviews, reportages, achtergrondartikelen. Vier maanden hoofdredacteur a.i.

ISVW
Samen met Marjan Slob gaf ik tien jaar lang, tot 2006, een vijfdaagse cursus in het schrijven van filosofische essays.

Kluwer
Voor enkele organisaties een grootschalig trainingsprogramma opzetten en uitvoeren op het gebied van (schriftelijke) communicatie (2007-2011).

Koning Boudewijn Stichting
Hoe moet de sterk vergrijzende bevolking van België omgaan met hun dementerenden? Voor deze stichting werkte ik, samen met wetenschapsjournalisten Karen Rondia en Peter Raeymaekers mee aan een discussienota over het verbeteren van de leefomstandigheden van dementerenden (2006).

Ministerie van LNV/Innovatienetwerk
Boek: Agroparken: het concept, de ontvangst, de praktijk (met Jan de Wilt, 2005).

Museum Boerhaave, Leiden
Teksten bij tentoonstelling Liever gezien dan bekeken, van 14 november 2007 tot eind juni 2008. Foto’s van Adrienne M. Norman.

Opzij

  • Serie van 37 afleveringen De jonge onderzoekster, samen met Marjan Slob. Interviews met wetenschapsters over hun onderzoek. (1994-1997)
  • Serie van 30 afleveringen Van de werkvloer, over kwesties rondom werk (1998-2000).

Peergroup
Essay naar aanleiding van een kunstproject rondom vier Bunte Bentheimers (2011)

Provincie Utrecht
Redactionele werkzaamheden

Radboud Universiteit, Nijmegen
Workshop voor medewerkers van het Soeterbeeck Programma (2o14)

Rijksuniversiteit Groningen
In 2014 en 2015 verzorgde ik een mastercursus Oral History, in samenwerking met Dr. Barbara Henkes

Rijkswaterstaat
Begeleiden van werknemer met schrijfproblemen

Schouten & Nelissen
Freelance trainer schriftelijke communicatie (2006-2011).

Schrijversvakschool Amsterdam
Voor studenten van de vierjarige deeltijdopleiding verzorgde ik een cursus essay schrijven (2007-2009).

Schrijversvakschool Groningen
Voor tweedejaars van de vierjarige deeltijdopleiding verzorg ik een cursus essay schrijven (vanaf 2011).

Stichting ID projecten
Oprichter en secretaris van Stichting ID projecten, voor projecten op het kruispunt van filosofie, wetenschap, kunst en een maatschappelijk terrein.

Movisie/Transact
Diverse (eind)redactionele werkzaamheden.

Teleac/NTR
Ca. veertig artikelen voor de website, behorende bij het televisieprogramma over wetenschap: Jota!

Trouw
Sinds december 2017 schrijf ik maandelijks een recensie over een filosofieboek.

Universiteit Utrecht
Artikelen over wetenschappelijk onderzoek voor diverse magazines van de universiteit (tot 2006).

Uitgeverij Ten Have
Begeleiding van auteurs bij het opzetten van hun boek.

Uitgeverij Thema

  • Boek, met Jolet Plomp: Hoe voorkom ik RSI bij mijn medewerkers? (2002, uitverkocht)
  • Waaier: Teksten schrijven, zo doe je dat (2009). Tweede druk in 2017.

ZonMW

Tien tips voor essayisten

  1. Beschouw je eigen ervaringen als feiten die nader onderzoek behoeven.
  2. Ergens tégen zijn is makkelijk. Waar ben je nu eigenlijk vóór?
  3. Blijf vragen stellen bij je standpunten.
  4. Treiteren, blameren, schelden horen hooguit thuis in een column maar niet in een essay.
  5. Schaam je niet voor clichés, schrap ze wel.
  6. Abstracties zijn mooi, vaagheden lelijk.
  7. Essayeren is overtuigen én verleiden.
  8. Betrek de wereld in je tekst.
  9. Kill your darlings!
  10. Geloof in wat je te zeggen hebt.

Ook verschenen bij het artikel ‘Ik kan zelfs schrijven over een vlieg’, over de essays van Montaigne, in Filosofie Magazine, 6, 2006

Boek: Heftig vel

Heftig Vel

‘This skin is me, I can’t get out’

De achttien mensen die in Heftig Vel zijn geportretteerd weten zich vaak bekeken. Ze zitten gevangen in een vel dat schilfert, pijn doet, jeukt.

Hun uiterlijk valt niet samen met hun zelfbeeld. Alleen, ze hebben geen controle over wat anderen van hen zien, over hen denken of fantaseren. Ze hebben geen verweer.

Hier is de relatie tussen kijker en bekekene gelijkwaardiger. Kijken kan pas nadat een handeling is verricht. Je mag kijken, niet steels, niet vanuit de ooghoeken, niet als een voyeur die vreest betrapt te worden. Je mag kijken, het liefst lang en geconcentreerd. Recht in de ogen.

Heftig Vel werd vormgegeven door Sybren Kuiper, en werd uitverkoren tot een van de Best Verzorgde Boeken van 2002 en als vijfde genomineerd voor de Schönste Bucher aus aller Welt 2002.

Elsevier Gezondheidszorg, 2002

Snoeien voor academici

Gail Hornstein is een Amerikaanse hoogleraar psychologie. Ze hield altijd al van schrijven, maar heeft veel moeten leren toen ze een breder publiek wilde aanboren. Een academicus is gebonden aan vele conventies en schrijft bij voorkeur ondoorgrondelijk. Dat komt onder meer omdat academici bang zijn om écht verantwoording te moeten afleggen over hun teksten. Liever stoppen ze er alles tegelijk in. Zo ontlopen ze, aldus Hornstein, de noodzaak tot keuzes maken. Lees “Snoeien voor academici” verder